La Grande Commanderie ονομαζόταν η μία από τις τρεις διοικητικές περιφέρειες που διατηρούσαν οι Ιωαννίτες ιππότες στην Κύπρο κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας στο νησί (1192-1489), με έδρα το χωριό Κολόσσι, όπου ακόμα σώζονται τα ερείπια του ομώνυμου κάστρου.
Από αυτήν πήρε το όνομά της η διάσημη Κουμανταρία (ή Κουμανδαρία), πιθανότατα το αρχαιότερο κρασί στον κόσμο, με πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα να χρονολογούν τις πρώτες συστηματικές καλλιέργειες γλυκού κρασιού στο νησί ήδη από το 3500 π.Χ. “Οταν ξυπνάω νιώθω να σφαγιάσω ή να σβήσω τη δίψα μου πίνοντας Κυπριακό κρασί” αναφέρει ο Ησίοδος στο “‘Εργα και Ημέρες”, ενώ αναφορές στο Κυπριακό Νάμα, όπως ήταν γνωστό στην αρχαιότητα, υπάρχουν από τον Όμηρο, τον Ευριπίδη, το Στράβωνα και πολλούς άλλους.
Το 1224 ο Γάλλος ποιητής Henri d’ Andeli, στο ποίημά του «La Bataille des Vins» (Η μάχη των κρασιών) αναφέρεται στον πρώτο διαγωνισμό κρασιού που έγινε ποτέ, από τον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο Β’, με κρασιά απ’ όλο τον κόσμο, και τον οποίο κέρδισε θριαμβευτικά η Κουμανταρία.
Βραβευμένη όμως, από τη Γαλλία μέχρι την Ιαπωνία και από το Ισραήλ μέχρι τον Καναδά, είναι και η «Commandaria 2011», του Οινοποιείου Μέναργος στο Μονάγρι, το ένα από τα 14 χωριά της επαρχίας Λεμεσού, γνωστά και ως κουμανταροχώρια, τα οποία σήμερα μπορούν κατ’ αποκλειστικότητα να παράγουν από τις ποικιλίες Μαύρο και Ξυνιστέρι, το μοναδικό κρασί με προστασία ονομασίας προέλευσης της Κύπρου.
Εκεί βρεθήκαμε μαζί με τον Μάικ Χατζηιωάννου και τον Πάρι Στεφάνου και τα ποδήλατά τους, ένα FS και ένα gravel, εξερευνώντας τις «Διαδρομές της Κουμανταρίας» ένα πλέγμα ποδηλατικών διαδρομών, σε άσφαλτο και χώμα, από τις δεκάδες που έχει σχεδιάσει ο Μάικ σε συνεργασία με την Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Λεμεσού.
Οι διαδρομές, με βαθμό δυσκολίας για όλα τα γούστα, δίνουν στον επισκέπτη την ευκαιρία να εξερευνήσει ποδηλατώντας, ακόμα και με την οικογένειά του, γραφικούς οικισμούς, οινοποιεία, μνημεία και μουσεία, αλλά και στον πιο έμπειρο αθλητή τη δυνατότητα να δοκιμάσει τις αντοχές του ή να προπονηθεί σε ένα πανέμορφο και ιδανικό για ποδηλασία περιβάλλον.
Ειδικά στο χώμα άλλωστε, η Κύπρος έχει μία πολύ σημαντική παρακαταθήκη με τη διοργάνωση από την Activate Cyprus και τον Μάικ Χατζηιωάννου του θρυλικού Cyprus Sunshine Cup, ίσως του σπουδαιότερου ποδηλατικού αγώνα σε Ελλάδα και Κύπρο τα τελευταία 25 χρόνια.
«Αυτές ήταν οι καλύτερες δύο ώρες της ζωής μου πάνω στο ποδήλατο» είχε δηλώσει ενθουσιασμένος ο Mathieu van der Poel μετά το 2ο ετάπ του Sunshine Cup του 2017. Και ο σπουδαίος Ολλανδός δεν είναι ο μόνος ο οποίος έχει εντυπωσιαστεί με το νησί. Τα ονόματα των αθλητών που έχουν ταξιδέψει στην Κύπρο για να συμμετάσχουν στον αγώνα προκαλούν ίλιγγο: Jaroslav Kulhavy, Gunn-Rita Dahle Flesjå, Anna Van Der Breggen, Jolanda Neff, Sabine Spitz, Annika Langvad και άλλοι έβαλαν το Sunshine Cup στο καλεντάρι τους, όχι στο ξεκίνημα της καριέρας τους ή πριν γίνουν γνωστοί, αλλά πολλές φορές όντας ήδη παγκόσμιοι πρωταθλητές ή Ολυμπιονίκες, ανεβάζοντας το στάτους του αγώνα σε επίπεδα παρόμοια με αυτά ενός αγώνα Παγκοσμίου Κυπέλλου και αποτελώντας τους κορυφαίους πρεσβευτές της Κύπρου στο εξωτερικό.
Τον τίτλο του κορυφαίου πρεσβευτή όμως διεκδικεί και ο κύριος Νίκος Αριστείδης, ο οικοδεσπότης μας στο οινοποιείο Μέναργος και απόφοιτος του Πανεπιστημίου York του Toronto, με καθηγητή μεταξύ άλλων, όπως μας λέει με όχι ιδιαίτερο ενθουσιασμό είναι η αλήθεια, «και κάποιον Ανδρέα Παπανδρέου», προσφέροντάς μας με καμάρι την πολυβραβευμένη του Κουμανταρία.
Φέτος δοκιμάζει τη ζύμωση σε μεγάλα πήλινα πιθάρια. «Το πιθάρι διατηρεί τα ένζυμα για μεγαλύτερο διάστημα απ’ ό,τι το ξύλινο βαρέλι και είμαι περίεργος να δοκιμάσω πώς θα βγει», μας εξηγεί. Στο οινοποιείο του φτιάχνει επίσης ζιβανία, φιλφαρ αλλά και μοσχάτο. Δοκιμάσαμε τα περισσότερα και συνεχίσαμε την εξερεύνησή μας.
Τα κουμανταροχώρια υπέροχα, το ένα μετά το άλλο: Μονάγρι, Δωρός, Αγ. Γεώργιος, Συλίκου, Λάνεια, Αγ. Μάμας, Καπηλείο, Ζωοπηγή, Αγ. Παύλος, Αγ. Κωνσταντίνος, Καλό Χωριό, Λουβαράς, Γεράσα, Αψιού. Μικροί αμπελώνες, στους οποίους απαγορεύεται το πότισμα, διάσπαρτοι σε κάθε σημείο της περιοχής και φορτωμένοι με τους καρπούς οι οποίοι, αφού τρυγηθούν, θα αφεθούν στον ήλιο για μία εβδομάδα ώστε να αυξηθεί η περιεκτικότητα σε σάκχαρα, θα συνθλιβούν και όταν το επίπεδο του αλκοόλ στο μούστο φτάσει στο 15%, θα παλαιωθεί για δύο χρόνια σε δρύινα βαρέλια. Οι διαδρομές για MTB και gravel τριγύρω τους, κυριολεκτικά ατελείωτες.
Ο Μάικ, με το βάρος που δίνει στην άποψή του η τεράστια εμπειρία του από τη διοργάνωση ποδηλατικών αγώνων αλλά και την συνεχή επαφή του με τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο (όταν συναντηθήκαμε είχε μόλις επιστρέψει από την Ιταλία και τον τελικό του UCI Gran Fondo World Championships στο Τρέντο), είναι πεπεισμένος ότι το gravel είναι το next big thing στην ποδηλασία. Θεωρεί ότι είναι πιο προσιτό στον χομπίστα ποδηλάτη από το MTB cross country και πιο ασφαλές από την ποδηλασία δρόμου. Οι διαδρομές του είναι πιο εύκολο να βρεθούν και λιγότερο απαιτητικές σε σχεδιασμό. Μου εκμυστηρεύτηκε μάλιστα ότι σχεδιάζει μία εντυπωσιακή διαδρομή για gravel bikes στην Κύπρο, για την οποία ελπίζω να μπορούμε σύντομα να αποκαλύψουμε περισσότερα.
Ήδη στις ΗΠΑ η διάδοσή του gravel είναι ραγδαία, αλλά και η Ευρώπη ακολουθεί δυναμικά την τελευταία διετία, ενώ πριν λίγες εβδομάδες πραγματοποιήθηκε το πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα από τη UCI στην Ιταλία. Πολλές εταιρίες έχουν σταματήσει να σχεδιάζουν πλέον ποδήλατα cyclocross, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί παρεμφερές, και έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στα gravel bikes. Οι μεγάλοι γύροι περιλαμβάνουν στις διαδρομές τους, παρά τις γκρίνιες των αναβατών, ολοένα και περισσότερα και μεγαλύτερα gravel sections, ενώ και στην Ελλάδα πρόσφατα συναντήσαμε το ίδιο στο Gran Fondo Θησέας. Και βέβαια, ας μην ξεχνάμε τα εκτεταμένα gravel sections του The Riding Project, με τον Πέτρο, τον Κωνσταντίνο και το Γιώργο και τα road bikes τους να… δεινοπαθούν on camera, απολαμβάνοντας τον σχεδιασμό του Πάτρικ σε Κεντρική Ελλάδα και Ήπειρο.
Το gravel είναι λοιπόν εδώ για να μείνει, και φαίνεται πως στη Λεμεσό οι άνθρωποι της ποδηλασίας έχουν πιάσει έγκαιρα τον παλμό της εποχής, παρέχοντας ήδη ένα χαρτογραφημένο και οργανωμένο δίκτυο διαδρομών με προτάσεις για όλα τα επίπεδα αναβατών. Πολλές από αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για mountain bike, ενώ άλλες είναι σχεδιασμένες μόνο για XC, με μονοπάτια και πιο τεχνικά τμήματα, ενώ φυσικά δεκάδες είναι οι επιλογές και για ποδηλασία δρόμου στην ευρύτερη περιοχή, με καλό οδικό δίκτυο, ποικιλία τεραίν και ήπια κυκλοφορία οχημάτων (μπορείτε να πάρετε μια ιδέα από το preview του L’ Etape Cyprus που γράψαμε εδώ).
Χαρακτηριστικό δε του επιπέδου οργάνωσης της Κύπρου σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της ποδηλασίας στο νησί, είναι ότι εκτός από την Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Λεμεσού που οργάνωσε τη χάραξη αυτών των διαδρομών, το Υφυπουργείο Τουρισμού διαθέτει λειτουργό επιφορτισμένο με θέματα ποδηλατικού τουρισμού, ενώ υπάρχει και θεσμοθετημένο Συμβούλιο Προώθησης Χρήσης του Ποδηλάτου στο Υπουργείο Μεταφορών με συμμετοχή, μεταξύ άλλων, και μελών της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδηλασίας.
Και όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, όλοι αυτοί οι μηχανισμοί όχι απλά λειτουργούν, αλλά παράγουν και έργο και φέρνουν και αποτελέσματα αξιοζήλευτα, πολλές φορές με απλές κινήσεις.
